Treść zadania
Jak wybory człowieka wpływają na jego życie? Rozważ problem, odwołując się do fragmentu Pana Tadeusza, całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury.
Adam Mickiewicz
Pan Tadeusz
Pomyśl o zemście, to wnet szatan broń podsunie.
Ledwiem pomyślał, szatan nasyła Moskali.
Stałem, patrząc; wiesz, jak wasz zamek szturmowali.
Bo fałsz, żebym był w jakiej z Moskalami zmowie.
[…]
Broniliście się, ty wiesz, dzielnie i przytomnie.
Zdziwiłem się; Moskale padali wkoło mnie,
Bydlęta, źle strzelają! – Na widok ich klęski
Złość mię znowu porwała. – Ten Stolnik zwycięski!
I tak-że mu na świecie wszystko się powodzi?
I z tej strasznej napaści z tryumfem wychodzi?
Odjeżdżałem ze wstydem – właśnie był poranek,
Wtem ujrzałem, poznałem: wystąpił na ganek
I brylantową szpinką ku słońcu migotał,
I wąs pokręcał dumnie i wzrok dumny miotał,
I zdało mi się, że mnie szczególniej urągał,
Że mnie poznał i ku mnie rękę tak wyciągał,
Szydząc i grożąc. – Chwytam karabin Moskala;
Ledwiem przyłożył, prawie nie mierzył – wypala!
Wiesz!…
[…]
Jest w tym zasługa: nie chcieć zostać winowajcą
Narodowym, choć naród okrzyczy cię zdrajcą!
Zwłaszcza w kim taka, jaka była we mnie duma!
Imię zdrajcy przylgnęło do mnie jako dżuma.
Odwracali ode mnie twarz obywatele,
Uciekali ode mnie dawni przyjaciele […].
Moskwa mnie uważała gwałtem za stronnika,
Dano Soplicom znaczną część dóbr nieboszczyka,
Targowiczanie potem chcieli mnie zaszczycić
Urzędem. Gdybym wtenczas chciał się przemoskwicić!
Adam Mickiewicz (1798–1855) – jeden
z najwybitniejszych poetów polskich, działacz
polityczny, publicysta.
Szatan radził – już byłem możny i bogaty;
Gdybym został Moskalem? Najpierwsze magnaty
Szukałyby mych względów; nawet szlachta braty,
Nawet gmin, który swoim tak łacnie uwłacza,
Tym, którzy Moskwie służą, szczęśliwszym – przebacza!
Wiedziałem to, a przecież – nie mogłem.
Uciekłem z kraju!
Gdziem nie był! com nie cierpiał!
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Warszawa 2019.
Opracowanie zadania
Każdego dnia, każdy z nas dokonuje jakichś wyborów. Ośmielę się stwierdzić, że życie człowieka właśnie z nich się składa. Przeważająca większość z nich dotyczy rzeczy błahych, krótkotrwałych, które w dalszej perspektywie nie będą miały wpływu na nasze życie. Jednak od czasu do czasu, człowiek zostaje postawiony przed wyborem, który może zadecydować o jego przyszłości. Dobry wybór może sprawić, że życie nasze i naszych bliskich stanie się lepsze, natomiast zły lub podejmowany w chwili wzburzenia może nieść ze sobą konsekwencje, które jeszcze wiele lat będą przypominały o naszej pomyłce. Uważam, że podejmowane przez człowieka wybory mają znaczący wpływ na jego życie, kreują przyszłość a te kluczowe niosą daleko idące konsekwencje.
Bohaterem, który dokonał wyboru, który zaważył na całym jego życiu jest postać Jacka Soplicy z zamieszczonego fragmentu „Pana Tadeusza”. Jacek Soplica, opowiada o dniu, w którym targany żądzą zemsty zamordował Stolnika Horeszkę. Odrzucony przez ojca swojej ukochanej nie mógł pogodzić się z krzywdą, którą mu wyrządzono. Przypadkowo staje się on świadkiem ataku Moskali na zamek Horeszki. Złość z powodu odrzuconych oświadczyn dodatkowo potęguje fakt, że szala zwycięstwa w starciu z napastnikami przechyla się na korzyść Stolnika. Odbierając to jako kolejny cios, wzburzony Soplica chwyta karabin i zabija Horeszkę. Wybór, który dokonał Jacek zaważył na jego przyszłości. Z lubianego i szanowanego sąsiada w jednej chwili staje się mordercą i zdrajcą Ojczyzny, dawni przyjaciele odwracają się od niego. Konsekwencjami jego wyboru zostaje obarczony nie tylko on sam, lecz i cały ród Sopliców.
Podjęcie decyzji o zamordowaniu Stolnika, nie było jedynym wyborem przed którym został postawiony główny bohater epopei Mickiewicza. Zabójstwo Stolnika postawiło Soplicę w sytuacji, w której mógł wybierać; albo opowie się po stronie Moskali, którzy po morderstwie uznali go za jednego ze swoich popleczników i uniknie tym sposobem kary, ale zostanie zdrajcą Ojczyzny albo uda się na emigrację, choć częściowo ratując swój honor. Jacek Soplica podejmuje decyzję o opuszczeniu kraju. Duma i honor nie pozwalają mu przyjąć propozycji okupantów. Choć wie, że wyjazd będzie wiązał się z opuszczeniem rodziny i przypięciem łatki zbiega, decyduje się na to. Podjęta przez Soplicę decyzja, rzutuje na następne kilkanaście lat jego życia. Wstępuje do zakonu Bernardynów, przyjmuje na znak pokuty imię Robak i prowadzi życie emisariusza wojennego. Opuszczenie rodzinnego kraju było dla głównego bohatera czymś w rodzaju pokuty. Z człowieka gwałtownego, dumnego, żądnego zemsty staje się człowiekiem opanowanym, pokornym, oddanym Ojczyźnie. Ksiądz Robak pomimo błędów przeszłości umiera jako bohater, przyjmuje strzał zasłaniając Gerwazego podczas rosyjskiego zajazdu, jest to symboliczne odpokutowanie dawnych win, dodatkowo Jacek Soplica umiera jako bohater narodowy.
Bohaterem literackim, który dokonuje wyboru jest też Stanisław Wokulski z „Lalki” Bolesława Prusa. W dniu, kiedy Wokulski pierwszy raz widzi Izabelę, zakochuje się w niej, a tym samym decyduje się na zrobienie wszystkiego aby zdobyć serce kobiety. Życie głównego bohatera zostaje podporządkowane jednemu celowi. Wokulski aby mieć szanse na miłość kapryśnej Izabeli, podejmuje szereg decyzji, które mają go do niej zbliżyć. Wyjeżdża na wojnę, gdzie pomnaża swój majątek, wykupuje kamienicę i weksle Łęckiego, uczy się języka angielskiego, ale co najgorsze odsuwa się od osób mu bliskich, starego przyjaciela Rzeckiego a zarazem nie zauważa kobiety wartościowej – Stawskiej, z którą mógłby stworzyć szczęśliwy związek. Decyzja i wybór jaki dokonał Wokulski wywróciły jego życie do góry nogami, nie wiemy jak dokładnie potoczyły się dalsze losy Wokulskiego prawdopodobnie miały one jednak dramatyczne skutki.
Wymienieni przeze mnie bohaterowie podjęli w życiu pewien wybór, nie zawsze był on łatwy, przeważnie wiązał się z konsekwencjami, z którymi musieli się mierzyć jeszcze długo po jego dokonaniu. Stwierdzam, że podejmowane przez ludzi wybory mają realny wpływ na ich życie, kreują przyszłość, a niejednokrotnie niosą za sobą konsekwencje. Jednak trzeba pamiętać, że sam wybór nie zawsze jest oczywisty. Czasami jest to wybranie mniejszego zła, a żadna podjęta w danym momencie decyzja nie jest dobrą. Dlatego dalekie powinno nam być ocenianie, czyichś decyzji.
Autor: Judyta Sobecka
