5 technik zapamiętywania, które warto pokazać uczniom

Waży średnio ok. 1200-1400 g, tymczasem wykorzystuje aż 1/5 energii, jakiej potrzebuje człowiek. Chodzi oczywiście o mózg. To on jest „centrum dowodzenia” oraz odpowiada za funkcjonowanie ciała i umysłu. Jedną z kluczowych funkcji poznawczych realizowanych przez mózg jest ta związana z zapamiętywaniem. A ona przydaje się zwłaszcza wtedy, gdy uczymy się czegoś nowego. Zastanawiasz się, co zrobić, aby w pełni wykorzystać potencjał mózgu i zapamiętywać lepiej? Oto kilka sprawdzonych technik przydatnych Tobie, a przede wszystkim Twoim uczniom.

Zastanawiasz się, co sprawia, że pewne rzeczy zapamiętujemy niemal od razu, a inne „wypadają z głowy” tak szybko jak do niej „wpadły”? Efektywność zapamiętywania zależy od bardzo wielu czynników – choćby takich jak samopoczucie i stan zdrowia w momencie uczenia się. Są jednak sposoby na to, aby przyswajać nowe informacje z większym sukcesem, a co najważniejsze – tak, by można je było przywołać później. Jakie? Poznaj te najpopularniejsze.

1. Odpowiednie warunki do nauki = lepsze zapamiętywanie

Na początek, warto opanować absolutne podstawy. Chodzi o kwestie związane z warunkami uczenia się. Tę radę powinieneś przekazać swoim uczniom już na początku. Od stanu umysłu, w którym przystępują do nauki, w znacznym stopniu zależy ich sukces.

Jak myślisz, co przyniesie lepsze rezultaty: kilka godzin „wkuwania” słówek / wiadomości w środku nocy, po całym, męczącym dniu, czy kilka-kilkanaście minut szybkich powtórek po przespanej nocy? No właśnie. W uczeniu się nie chodzi o ilość, ale o jakość. Zachęć więc swoich podopiecznych do tego, aby przyswajali wiedzę sprytnie, a nie w warunkach, które będą dla nich męczące (i mało produktywne). W czym rzecz?

Efektywnej nauce sprzyjają:

przespana noc – 6-8 godzin na dobę to absolutne minimum, aby mózg mógł pracować na pełnych obrotach, a poziom koncentracji był odpowiednio wysoki,
przyjazne środowisko uczenia się – miejsce, w którym uczeń będzie mógł skoncentrować się, bez zbędnych „rozpraszaczy” i poczuje się komfortowo. Wcale nie musi to być krzesło przy biurku! Uczyć się można np. podczas spacerów, w łóżku czy siedząc w kawiarni. Im przyjemniejsze wrażenia wywołuje miejsce, tym lepsze będą efekty,
dzielenie materiału na małe partie – czasem wystarczy poświęcić kilka/kilkanaście minut dziennie, gdzieś między obowiązkami, aby uzyskać lepsze efekty niż po wielogodzinnej nauce „ciągiem”.

2. Zdania zamiast słówek

To technika przydatna przede wszystkim nauczycielom języków obcych, których uczniowie mają problemy z zapamiętaniem nowych słówek oraz poprawnym używaniem struktur gramatycznych. Obie te trudności mogą zostać pokonane, gdy… słówka zamienicie na zdania. Aby zadziałało:

zdania powinny być mało rozbudowane – mieć nie więcej niż ok. 7 wyrazów,
w każdym kolejnym zdaniu powinien się pojawiać co najwyżej jeden nowy dla ucznia element, np. czasownik czy idiom – jego pozostałe elementy powinny mu być znajome,
zdania należy regularnie powtarzać – ustawienie dobrego rytmu powtórek ułatwi np. korzystanie z aplikacji takich jak Anki czy innego systemu fiszek.

3. Regularne powtarzanie

Repetitio mater studiorum est – tak mawiali Rzymianie. I rzeczywiście, regularne powtarzanie to podstawa efektywnego zapamiętywania. Kiedy Twój uczeń po raz pierwszy pozna nowy wzór matematyczny czy strukturę gramatyczną, bardzo prawdopodobne jest, że szybko o niej zapomni. Aby tak się nie stało, informacje powinny zostać powtórzone w odpowiednich odstępach – tak, aby mózg nie zdążyć „zakopać ich”, przytłoczony nowymi. Jak często?

Pierwsza powtórka powinna odbyć się do godziny po przedstawieniu nowej informacji. Możesz ją więc zrobić Ty, jeszcze w trakcie lekcji. Poświęć ostatnie 5 minut na odświeżenie informacji.
Drugą uczeń powinien wykonać następnego dnia – wystarczy, że przejrzy notatki z lekcji. Zajmie mu to 2-3 minuty. Zachęć go do tego.
Trzecia powtórka powinna nastąpić po kilku dniach. Jeśli masz z uczniem np. 2 lekcje tygodniowo, to Ty możesz zadbać o jej wykonanie. Jeżeli nie – uczeń ponownie powinien popracować sam.
Kolejne powtórki powinny nastąpić mniej więcej po tygodniu, miesiącu i trzech miesiącach. Tyle wystarczy, aby informacje „utkwiły” na dłużej.

4. Łańcuch skojarzeń

Informacje najłatwiej zapamiętujemy w kontekście, a nie w izolacji. A im szersze są kontekst i pole skojarzeń, tym lepsze efekty. Przykład? Angielskie słowo pustynia to „desert”. Może kojarzyć się z polskim słowem „deser”. Ciąg skojarzeń z nim związanych może wyglądać np. tak: „Mój ulubiony deser to lody waniliowe. Najlepiej smakują w naprawdę upalne dni. Jem ich ogromną porcję, siedząc w beduińskim namiocie na arabskiej pustyni.” Ważne jest, aby wyobrazić sobie tę sytuację i zaangażować w fantazję jak najwięcej zmysłów. Wówczas wrażenie pozostanie na dłużej.

Im bardziej abstrakcyjny i zabawny pomysł, tym lepiej – ładunek emocjonalny wspomaga zapamiętywanie! Tę technikę można wykorzystać przy uczeniu się niemal każdego przedmiotu.

5. Ręczne notowanie

Co ma sposób robienia notatek do zapamiętywania? Bardzo wiele! Dziś coraz więcej osób rezygnuje z ich tworzenia z wykorzystaniem kartki papieru i długopisu / ołówka. Tę technikę wypiera tworzenie notatek elektronicznych. Mają one swoje zalety – możesz je mieć zawsze pod ręką: w smartfonie, komputerze i każdym innym urządzeniu. Niemniej jednak… proces ich tworzenia nie sprzyja uczeniu się. Gdy piszesz ręcznie, pobudzasz obszary mózgu odpowiedzialne za zapamiętywanie i znacznie lepiej przetwarzasz zapisywane informacje. Gdy zaś wracasz do tak sporządzonych notatek – jest Ci się w nich znacznie łatwiej odnaleźć. Dlatego warto zachęcać do tego uczniów. Choć proces ten może wydawać się żmudny, przynosi spektakularne efekty.

Istnieje oczywiście wiele innych, bardziej zaawansowanych mnemotechnik. Jeśli chcesz bardziej zgłębić ten temat – z myślą o własnym rozwoju oraz wsparciu uczniów – możesz zajrzeć do literatury poświęconej temu tematowi. Zajrzyj np. do książek takich jak: