Znaczące odchudzenie listy lektur oraz zredukowanie liczby pytań jawnych w części ustnej - to dobre wiadomości dla maturzystów podchodzących do egzaminu dojrzałości w 2025 roku. Sprawdźcie, jaka lista lektur obowiązuje na maturze z języka polskiego.
Egzamin z języka polskiego jest obowiązkowy i składa się z części ustnej (bez określania poziomu) oraz części pisemnej na poziomie podstawowym. Chętni mogą zdawać również egzamin pisemny na poziomie rozszerzonym.
Poważne cięcia w liście lektur
Z ponad 50 obowiązkowych lektur na poziomie podstawowym zostało 28. Nie trzeba już znać Odprawy posłów greckich Jan Kochanowskiego, Ludzi, którzy szli Tadeusza Borowskiego, opowiadania z tomu Raport o stanie wojennym Marka Nowakowskiego, a także fragmentów: Legendy o św. Aleksym, Kwiatków świętego Franciszka z Asyżu, Kroniki polskiej Galla Anonima, Kazań sejmowych Piotra Skargi i Pamiętników Jana Chryzostoma Paska.
Z poezji pozostawiono jedynie Bogurodzicę oraz wybrane utwory Jana Kochanowskiego, Ignacego Krasickiego i Adama Mickiewicza.
Nie trzeba już czytać od deski do deski Potopu Henryka Sienkiewicza ani Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Fragmenty w zupełności wystarczą. Natomiast Kordiana Juliusza Słowackiego i fragmenty Boskiej Komedii Dantego Alighieri przeniesiono na listę lektur dla poziomu rozszerzonego.
Nowa lista lektur to jednak nie tylko cięcia. Wróciły na nią fragmenty: Chłopów Władysława Stanisława Reymonta, Ferdydurke Witolda Gombrowicza oraz Podróży z Herodotem Ryszarda Kapuścińskiego.
Obowiązująca lista lektur – poziom podstawowy:
- Biblia (fragmenty: Księgi Rodzaju, Hioba, Koheleta, Psalmów, Apokalipsy św. Jana)
- Jan Parandowski – Mitologia, cz. I (Grecja)
- Homer – Iliada (fragmenty)
- Sofokles – Antygona
- Lament świętokrzyski (fragmenty)
- Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
- Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
- William Szekspir – Makbet
- Molier – Skąpiec
- Ignacy Krasicki – wybrana satyra
- Adam Mickiewicz – Ballady (w tym Romantyczność), Dziady cz. III
- Bolesław Prus – Lalka
- Henryk Sienkiewicz – Potop (fragmenty)
- Fiodor Dostojewski – Zbrodnia i kara
- Stanisław Wyspiański – Wesele
- Władysław Stanisław Reymont – Chłopi (fragmenty)
- Stefan Żeromski – Przedwiośnie
- Witold Gombrowicz – Ferdydurke (fragmenty)
- Tadeusz Borowski – Proszę państwa do gazu
- Gustaw Herling-Grudziński – Inny świat (fragmenty)
- Hanna Krall – Zdążyć przed Panem Bogiem
- Albert Camus – Dżuma
- George Orwell – Rok 1984
- Sławomir Mrożek – Tango
- Marek Nowakowski – Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
- Andrzej Stasiuk – Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
- Olga Tokarczuk – Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
- Ryszard Kapuściński – Podróże z Herodotem (fragmenty)
Z zakresu szkoły podstawowej na maturze uczniowie powinni pamiętać również o tych tytułach:
- Ignacy Krasicki – Bajki
- Adam Mickiewicz – Dziady cz. II, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
- Aleksander Fredro – Zemsta
- Juliusz Słowacki – Balladyna
Lista lektur dla poziomu rozszerzonego została uszczuplona o Lillę Wenedę Juliusza Słowackiego, Nie-Boską Komedię Zygmunta Krasińskiego, Noc listopadową Stanisława Wyspiańskiego, a także fragmenty: Poetyki i Retoryki Arystotelesa, Państwa Platona, Wyznań św. Augustyna, Summy teologicznej św. Tomasza z Akwinu, Prób Michela de Montaigne i Pamiętników Jana Chryzostoma Paska.
Dodano Antygonę w Nowym Jorku Janusza Głowackiego. Z poezji pozostawiono Treny Jana Kochanowskiego, a wśród autorów esejów, których trzeba znać, pozostawiono jedynie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Zbigniewa Herberta.
Obowiązująca lista lektur – poziom rozszerzony
- Homer – Odyseja (fragmenty)
- Dante Alighieri – Boska Komedia (fragmenty)
- Jan Kochanowski – Treny (jako cykl poetycki)
- William Szekspir – Hamlet
- Juliusz Słowacki – Kordian
- Realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska: Ojciec Goriot (Honoré de Balzac), Klub Pickwicka (Charles Dickens), Martwe dusze (Mikołaj Gogol), lub Pani Bovary (Gustaw Flaubert)
- Franz Kafka – Proces (fragmenty)
- Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata
- Stanisław Ignacy Witkiewicz – Szewcy
- Bruno Schulz – wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
- Tadeusz Konwicki – Mała Apokalipsa
- Janusz Głowacki – Antygona w Nowym Jorku
- Sławomir Mrożek – wybrane opowiadanie
- Wybrany esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego lub Zbigniewa Herberta
Część pisemna – forma (niemal) bez zmian
W 2025 roku na poziomie podstawowym nadal będą dwa arkusze egzaminacyjne (testowy i wypracowanie), z maksymalną liczbą 60 punktów. Czas trwania egzaminu to wciąż 240 minut.
Znajomość lektur obowiązkowych jest kluczowa, a odwoływanie się do nich jest wymagane w części wypracowania. Jeszcze do 2028 roku zdający mogą odwoływać się do szerszej listy lektur z podstawy programowej z 2018 roku i zostanie im to zaliczone. Od 2029 roku lista będzie już zaktualizowana.
Części testowa składa się z dwóch modułów:
- Język polski w użyciu (można zdobyć 10 punktów)
- Test historycznoliteracki (można zdobyć 15 punktów).
W tym przypadku zwiększono nacisk na literaturę współczesną (Młoda Polska, 20-lecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.), kosztem tekstów napisanych przed 1890 rokiem.
Wypracowanie musi mieć więcej niż 300 słów. Zrezygnowano z pomysłu by dolny limit podnieść do 400 słów. Tutaj jest do zdobycia 35 punktów. W arkuszu rozszerzonym można zdobyć maksymalnie 35 punktów. Od 2025 roku nie będzie już testu z lektur. Zdającym pozostaje do napisania rozprawka (wymagane minimum to 400 słów). Na wykonanie zadania będzie 210 minut. W grudniu 2024 roku zostaną opublikowane arkusze próbne na maturę 2025, co pozwoli lepiej przygotować się do egzaminu.
Co nowego w części ustnej?
Część ustna sprawdza umiejętności tworzenia wypowiedzi na podstawie lektur obowiązkowych i innych dzieł sztuki lub języka, a także umiejętność rozmowy na zadane tematy. Zestaw egzaminacyjny zawiera dwa zadania: jedno dotyczące lektury obowiązkowej, drugie oparte na materiale literackim, nieliterackim lub ikonicznym. Egzamin trwa 30 minut, z czego 15 minut to przygotowanie, a pozostałe 15 minut to wypowiedzi monologowe i rozmowa.
Tu najważniejszą zmianą jest zredukowanie listy pytań jawnych dotyczących lektur obowiązkowych do 69. Wcześniej było ich 112. Zniknęły pytania dotyczące lektur ze szkoły podstawowej i tych wykreślonych w nowej podstawie programowej.
Aktualna lista pytań jest dostępna na stronie:
- https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/komunikaty/2025/J%C4%99zyk%20POLSKI_Zadania%20jawne%20na%202025%20r._KOMUNIKAT.pdf
Źródła:
- https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Informatory/2024/Informator_EM2024_jezyk_polski_pp.pdf
- https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Informatory/2024/Informator_EM2024_jezyk_polski_pr.pdf
- https://www.nowaera.pl/egzamin-maturalny-artykuly/jakie-beda-wymagania-na-maturze-z-jezyka-polskiego-w-2025-roku-porownanie-z-2024
