Przygotowywanie się do ważnych egzaminów to ogromny wysiłek intelektualny. Tutaj żadna magia nie pomoże - trzeba się po prostu zmotywować i nauczyć. Niemiecki psycholog Hermann Ebbinghaus podkreślał, że bez powtórek, po upływie 6 dni prawe nic się już nie pamięta. Największy spadek ilości informacji pojawia się już na samym początku, czyli zaraz po przyswojeniu materiału i dlatego ważne są pierwsze 24 godziny od zakończenia edukowania się. Powtórzenie materiału po upływie doby sprawi, że około 80% informacji pozostanie w pamięci, zaś kolejne powtórki w ciągu 48 godzin od początkowego pogłębiania wiedzy to aż 85% zakodowanych danych. Kolejny powrót do zdobytego już zasobu wiadomości na trzeci dzień po procesie kształcenia to pewność, że zapamiętało się już prawie całość.
Jak szybko i efektywnie powtarzać materiał? Podpowiemy wam jak dokonać tego czynu.
Plan powtórek do egzaminu
Nie zawsze wszystko idzie po waszej myśli, ale grunt to mieć plan. Waszym zadaniem jest rozpisanie sobie, co powtarzacie, w jakie dni, ile godzin przeznaczacie na daną partię materiału itp. Upewnijcie się, co do dat egzaminów, żeby potem się nie zdziwić, że coś umknęło.
Ćwiczenie koncentracji
Skuteczne powtarzanie jest jednoznaczne ze współgraniem pamięci i koncentracji. Wróg tego duetu to rozkojarzenie, działanie na pamięć bez refleksji, a także „łapanie kilku srok za ogon”. Jeśli nie skupiacie się na tym, co jest priorytetowe, wówczas mózg nie zakoduje tego, co w efekcie spowoduje, że próba zdobycia wiedzy zakończy się fiaskiem. Istotne jest, żebyście skutecznie zapanowali nad swoją koncentracją. Podczas powtarzania wyeliminujcie wszystkie elementy rozpraszające uwagę np. wyłączcie telefony, telewizory i zorganizujcie sobie przyjemne i wygodne miejsce do studiowania wolumenów. Miejcie pod ręką pomoce naukowe. Bądźcie tu i teraz, myślcie i działajcie tylko na jednym obiekcie w tym samym momencie! Jeśli wasze myśli zaczynają krążyć wokół czegoś innego, to od razu wracajcie do zaplanowanego zadania.
Rozszyfrowywanie
Lepsze zapamiętywanie i powtarzanie ułatwia uczenie się ze zrozumieniem. Należy wiedzieć, z czego się edukuje, jak coś powstaje, z czego się składa, jakim procesom podlega itp. Przechodźcie od ogółu do szczegółu i myślcie! Korzystanie z własnych słów podczas powtarzania jest dużo korzystniejsze niż cytowanie kogoś innego. Bezmyślna nauka na pamięć nie jest efektywna. Należy odnosić nowe informacje do posiadanych już zasobów wiedzy, by wytworzyć między nimi więź. Czasami dochodzi do procesu interferencji, który może mieć dwie formy: retroaktywna (nowe informacje powodują zapominanie starych), proaktywa (poznawanie nowych rzeczy jest utrudnione przez wiedzę wcześniej nabytą). W celu osłabienia interferencji powinno się stosować metodę naprzemiennego powtarzania i uczenia się przedmiotów humanistycznych i ścisłych. Wskazane jest robienie powtórek krótko przed snem, bo w jego trakcie mózg dwoi się i troi, by zintegrować wiadomości opanowane podczas dnia.
Sposoby na efektywną naukę i powtarzanie
Rutyna i monotonia osłabiają koncentrację, zatem należy wykazać się kreatywnością i wyszukiwać różnorodne metody na powtarzanie materiału. O czym musicie pamiętać? Przede wszystkim dzielcie materiał na mniejsze partie. Naukowcy dowodzą, że najlepiej zapamiętuje się dane, które pojawiają się na początku (efekt pierwszeństwa) lub na końcu etapu nauki (efekt świeżości). Przypomnicie sobie łatwiej jakieś dane w warunkach analogicznych do tych, w jakich się uczyliście. W początkowych stadiach uczenia się najlepiej, by pierwszy seans był długi, a pauza po nim krótka (zapamiętywanie). Kolejne sesje edukowania się mogą być krótsze, a przerwy dłuższe (utrwalanie).
Interesującą propozycję powtarzania materiału zaproponował Tony Buzan. Niezbędne są tutaj notatki, najlepiej w postaci graficznej np. z mapami myśli. Pierwsza powtórka następuje po 60-minutowej sesji studiowania i powinna trwać 5-15 minut (5 minut na zakończenie lekcji), co umożliwi utrwalenie wiadomości do kolejnego dnia. Druga powtórka powinna nastąpić następnego dnia (zaleca się po 24 godzinach) i należy na nią poświęcić 2-4 minuty. Prowadzi to do utrzymania wiedzy przez kolejne 7 dni. Po tygodniu robi się trzecie, 2-minutowe powtórzenie, a czwarte po miesiącu. Pozwala to na dołączenie informacji do pamięci trwałej.
Korzystajcie z różnych sposobów na zdobywanie i powtarzanie materiału. Pomocne są mnemotechniki. To sposoby poprawiania ludzkiej pamięci, które ułatwiają szybkie zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. Nie będziemy opisywać wszystkich, ale zaprezentujemy kilka, które mogą się przydać przed powtórkami maturalnymi:
-
Grupowanie polega na dzieleniu informacji na kategorie. Ilość grup zależy od ilości informacji do zakodowania oraz możliwości przydzielenia ich do określonych zbiorów. Przykład: Należy zapamiętać twórców literatury - Ezop, Mikołaj Rej, Wergiliusz, Jan Kochanowski, George Byron. Nazwy grup są tożsame z epokami literackimi, w jakich ci artyści tworzyli:
Starożytność (Ezop, Wergiliusz), Renesans (Mikołaj Rej, Jan Kochanowski), Romantyzm (George Byron).
-
Akronimy (skrótowce) to stworzenie słowa albo wyrażenia z pierwszych liter wybranych nazw. Słowo (wyrażenie) nie musi być sensowne, ale łatwe do zapamiętania dla osoby, która posługuje się tym sposobem. Przykład: Należy zapamiętać podstawowe jednostki w fizyce: metr, kilogram, sekunda, amper. Tworzymy akronim z pierwszych liter tych nazw SMAK i zapamiętujemy w ten sposób pojęcia: „s” jak sekunda, „m” jak metr...
-
Akrostychy to ułożenie zdania, w którym pierwsze litery wyrazów są początkowymi literami elementów do zapamiętania. Utworzony zwrot nie musi współgrać z kategorią zapamiętywanych pojęć. Przykład: Należy zapamiętać siedziby kilku parków narodowych w Polsce: Drawno, Białowieża, Poręba Wielka, Zawoja, Drawno. Tworzymy zdanie: Duży bawół przebywał z dzikiem.
Powtarzaniu sprzyja łączenie pojęć z obrazami, które uruchamiają zmysły i ułatwiają odtwarzanie danych. Skojarzenia utrwalają pamięć. Warto wspomnieć o „efekcie von Restoffa” - koduje się lepiej to, co kontrastuje z tłem. Podkreślajcie, notujcie, uczcie się na głos... Prof. Chi akcentował, że czytanie jest jednym z najmniej skutecznych sposobów na zapamiętywanie treści. Wielokrotne czytanie to tzw. bierna powtórka, a wiedza zdobyta w ten sposób szybko ucieka z umysłu. Dobrą alternatywą dla czytania jest samodzielna praca np. indywidualne wyszukiwanie znaczeń wyrazów, co pozwala na zakodowanie informacji w pamięci długotrwałej, ćwiczenie umiejętności selekcjonowania danych, oddzielania rzeczy ważnych od nieistotnych. Zawsze kluczem do sukcesu jest wiara we własne możliwości.
Chwila relaksu
By „nauka nie poszła w las” trzeba sobie zapewnić pauzy podczas maratonów z książką w ręku. Zaleca się robić 5-minutowe przerwy po pół godzinnej nauce. Po 2 godzinach wytężonej pracy umysłu powinno się wypoczywać 15-20 minut, a po 3 godzinach - 60-90 minut. Im dłuższy cykl nauki, tym więcej minut na pauzę, ale należy pamiętać, że przerwy trwające powyżej 7 minut wytrącają z bieżącego toku myślenia. Trudniejsze dane do powtórzenia powinny być podzielone na większą ilość cykli: nauka - przerwa. Jeśli macie tendencję do szybkiego zapominania, róbcie sobie krótsze chwile relaksu.
Co robić podczas przestoju w intelektualnej pracy? Śmiać się, by dotlenić mózg i rozluźnić spięte mięśni, zaczerpnąć świeżego powietrza, posłuchać relaksującego akompaniamentu...
„Jest tylko jeden sposób nauki. Poprzez działanie” (Paulo Coelho), zatem do dzieła maturzyści. Oprócz ćwiczenia umysłu jest jeszcze jedna rzecz, którą trzeba mieć na uwadze: pozytywne myślenie i motywacja do nauki. Pamiętajcie, żeby nie zapomnieć powtórzyć i robić to regularnie.
