W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się w jaki sposób przepisy podatkowe odnoszą się do kwestii dokumentowania przychodów z tytułu udzielonych korepetycji. Bliższa analiza przepisów pokazuje bowiem, że zagadnienie to nie jest jednoznacznie wyjaśnione.
Faktura, rachunek czy paragon?
To jaki dokument należy wystawić w momencie otrzymania przychodu uzależnione jest od statusu podmiotu świadczącego usługę, rodzaju usługi oraz statusu nabywcy tejże usługi.
W przypadku świadczenia usług na rzecz osób prywatnych podatnik prowadzący działalność gospodarczą ma zasadniczo obowiązek udokumentowania przychodu przy pomocy paragonu. Pamiętamy jednak, że na mocy rozporządzenia usługi edukacyjne korzystają ze zwolnienia od obowiązku posiadania kasy fiskalnej.
W konsekwencji w dalszej części naszego artykułu zastanowimy się kto i kiedy musi wystawić fakturę oraz paragon.
Faktura
Przepisy ustawy VAT wskazują, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek wystawienia faktury w przypadku świadczenia usługi na rzecz innego podatnika.
Zwróćmy uwagę, że podatnicy dzielą się na dwie podstawowe grupy: podatnicy czynni oraz zwolnieni z VAT. Osoby udzielające prywatnych lekcji mieszczą się w tej drugiej grupie ponieważ tego rodzaju usługi korzystają ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy VAT.
Mając powyższe na uwadze trzeba wskazać na treść art. 106b ust. 2 ustawy VAT, który podaje, że podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9.
WAŻNE
Podatnicy zwolnieni z VAT nie mają obowiązku wystawiania faktur dokumentujących wykonaną usługę. Zasada ta dotyczy również korepetytorów zwolnionych z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy.
W zakresie powyższego trzeba wskazać na jeden istotny wyjątek. Otóż zgodnie z art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy VAT na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną od podatku jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.
W rezultacie korepetytor korzystający ze zwolnienia od podatku nie ma obowiązku wystawiania faktury, chyba, że usługobiorca w ustawowym terminie zażąda jej wystawienia. Nie ma przeszkód aby takie żądanie zgłosiła osoba prywatna (uczeń).
Przykład 1.
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania prywatnych korepetycji. Korzysta ze zwolnienia z VAT oraz ze zwolnienia z obowiązku posiadania kasy fiskalnej. W dniu 12 lutego podatnik udzielił korepetycji. W dniu 12 marca uczeń poprosił o fakturę. Z uwagi na fakt, iż żądanie zostało zgłoszone w terminie wynikającym z art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy VAT korepetytor ma obowiązek wystawienia faktury.
WAŻNE
Jeżeli uczeń zgłosi żądanie wystawienia faktury w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca w którym udzielono lekcji, to podatnik prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek wystawienia faktury.
Treść faktury
Naturalnie żaden przepis nie zabrania podatnikowi dobrowolnego wystawienia faktury dokumentującej czynności zwolnione od podatku VAT. Co więcej takie działanie jest nawet wskazane ponieważ wystawiona faktura stanowi podstawę ewidencjonowania przychodów w prowadzonych przez przedsiębiorcę księgach podatkowych.
Warto zatem zastanowić się jak faktura dokumentująca czynność zwolnioną od VAT powinna wyglądać. W celu odpowiedzi na to pytanie należy sięgnąć do § 3 pkt 1 rozporządzenia w spawie wystawiania faktur, gdzie wskazano, że faktura dokumentująca dostawę towarów lub świadczenie usług zwolnionych od podatku powinna zawierać:
- datę wystawienia,
- numer kolejny,
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
- cenę jednostkową towaru lub usługi,
- kwotę należności ogółem,
- wskazanie podstawy prawnej, zgodnie z którą podatnik stosuje zwolnienie od podatku.
WAŻNE
Pomimo istnienia obowiązku wystawienia faktury jedynie na żądanie nabywcy, podatnik zwolniony z VAT może dobrowolnie wystawić fakturę, która będzie dokumentowała przychód z tytułu udzielonych korepetycji.
Rachunek
W przepisach prawa oprócz faktury funkcjonuje również rachunek. W praktyce często rachunkiem określa się paragon fiskalny jednak nie są to pojęcia zbieżne.
Zgodnie z art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.
Po pierwsze zauważmy, że przepis ten dotyczy wyłącznie tych przypadków gdy na podatniku nie ciąży obowiązek wystawienia faktury. Taka treść przepisu wydaje się być bardzo myląca bo, jak już wcześniej ustaliliśmy, na żądanie nabywcy korepetytor ma obowiązek wystawienia faktury. Pojawia się zatem pytanie w jakich przypadkach możliwe będzie wystawienie rachunku?
W celu udzielenia rozwiania powyższej wątpliwości wskazać należy, że Ordynacja podatkowa zawiera własną autonomiczną definicję działalności gospodarczej. W myśl bowiem art. 3 pkt 9 Ordynacji przez działalność gospodarcza rozumie się każdą działalność zarobkową w rozumieniu Prawa przedsiębiorców, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców.
Przedstawiona definicja ma zatem bardzo szeroki zakres ponieważ za działalność gospodarczą na gruncie Ordynacji podatkowej uznają każdą działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu nawet jeżeli inne ustawy za taką jej nie uznają.
Przykładowo na gruncie podatku PIT działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa, ciągła i zorganizowana. Aktywność która nie spełnia tych kryteriów nie jest działalnością gospodarczą na gruncie PIT ale nie stoi to na przeszkodzie aby była działalnością gospodarczą na gruncie Ordynacji podatkowej.
Możliwa jest zatem taka interpretacja przepisów zgodnie z którą świadczenie usług w oparciu o umowę zlecenie, które ma charakter zarobkowy i prowadzony we własnym imieniu, jest działalnością gospodarcza w rozumieniu Ordynacji podatkowej.
WAŻNE
Ordynacja podatkowa zawiera własną szeroką definicję działalności gospodarczej, w której mieści się każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców.
To powoduje, że zobowiązanym do wystawienia rachunku może być również korepetytor udzielający lekcji w ramach umowy zlecenia, która kwalifikowana jest na gruncie ustawy PIT jako działalność wykonywana osobiście.
W dalszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 87 § 3-4 Ordynacji podatkowej podatnicy od których zażądano rachunku przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, wystawiają rachunek nie później niż w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. Jeżeli jednak żądanie wystawienia rachunku zostało zgłoszone po wykonaniu usługi lub wydaniu towaru, wystawienie rachunku następuje w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia żądania. Podatnik nie ma obowiązku wystawienia rachunku, jeżeli żądanie zostało zgłoszone po upływie 3 miesięcy od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Przykład 2.
Korepetytor udziela prywatnych lekcji w oparciu o zawierane umowy zlecenia. To powoduje, ze na gruncie podatku VAT nie jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, w związku z czym nie dotyczą go przepisy odnoszące się do obowiązku wystawiania faktur. Z uwagi jednak na treść Ordynacji podatkowej możliwe jest uznanie, że jego zarobkowa działalność wykonywana osobiście we własnym imieniu jest działalnością gospodarczą. W konsekwencji na żądanie ucznia korepetytor ma obowiązek wystawienia rachunku.
WAŻNE
Korepetytor, który nie jest zobowiązany do wystawienia faktury, na żądanie ucznia ma obowiązek wystawienia rachunku.
Treść rachunku
Aby ustalić jaka powinna być treść ww. rachunku musimy sięgnąć do § 14 rozporządzenia Ministra Finansów z 22.08.2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach, gdzie podano, że rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi zawiera co najmniej:
1) imiona i nazwiska (nazwę albo firmę) oraz adresy sprzedawcy i kupującego bądź wykonawcy i odbiorcy usługi;
2) datę wystawienia i numer kolejny rachunku;
3) określenie rodzaju i ilości towarów lub wykonanych usług oraz ich ceny jednostkowe;
4) ogólną sumę należności wyrażoną liczbowo i słownie.
Jak zatem widać treść rachunku jest znacznie uproszczona w perspektywie informacji, które muszą znaleźć się na fakturze. Oczywiście rachunek może zostać wystawiony również dobrowolnie.
***
Podsumowując zatem nasze rozważania na temat sposobu dokumentowania przychodów z tytułu udzielonych korepetycji wskazać należy, że mogą to być różne dokumenty w zależności od statusu podatnika oraz formy w jakiej udzielane są lekcje.
